آنچه در این مطلب می‌خوانیم:

• در آرتروز چه اتفاقی می افتد؟
• عوامل خطر
• علائم
• پیامدهای بالقوه
• تشخیص
• دارودرمانی
• درمان های غیر دارویی

 

استئوآرتریت ((OA)Osteoarthritis) یا آرتروز یک بیماری دژنراتیو مفصلی است که می تواند بسیاری از بافت های مفصل را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری شایع ترین نوع آرتریت است و در افراد مسن شایع تر است.

 

 

• در آرتروز چه اتفاقی می افتد؟

در گذشته، استئوآرتریت به عنوان یک وضعیت "ساییدگی مفصل" مرتبط با افزایش سن شناخته می شد اما اکنون می دانیم که این بیماری کل اجزای مفصل از جمله استخوان، غضروف، رباط ها، چربی و بافت های پوشاننده مفصل (سینوویوم) را درگیر می کند. استئوآرتریت می تواند غضروف را تخریب کند، شکل استخوان را تغییر دهد و باعث التهاب و در نتیجه درد، سفتی و کاهش حرکت مفصل شود.

OA می تواند هر مفصلی را درگیر کند، اما معمولاً مفاصل دست ها، زانوها، لگن، کمر و گردن را تحت تاثیر قرار می دهد.

استئوآرتریت روی هر فرد علائم متفاوتی دارد. برای برخی افراد، آرتروز نسبتاً خفیف است و بر فعالیت های روزانه تأثیر نمی گذارد، در حالی که برای دیگری، درد و ناتوانی قابل توجهی ایجاد می کند. آسیب مفاصل معمولاً به تدریج در طول سال ها ایجاد می شود، اگرچه در برخی افراد می تواند به سرعت بدتر شود.

با پیشرفت آسیب بافت های نرم در مفصل، درد، تورم و از دست دادن حرکت مفصل ایجاد می شود. اگر درد مفاصل دارید، ممکن است تحرک کمتری داشته باشید و این می تواند منجر به ضعف عضلانی و در نتیجه افزایش فشار روی مفصل، شود. با گذشت زمان، مفصل ممکن است شکل طبیعی خود را از دست بدهد. همچنین استئوفیت یا خار استخوان، ممکن است در لبه های مفصل رشد کند. شکل استخوان نیز ممکن است تغییر کند. تکه های استخوان یا غضروف نیز می توانند شکسته شده و در داخل فضای مفصل شناور شوند. این موارد باعث آسیب بیشتر می شوند.

 

 

• عوامل خطر

عواملی که ممکن است با ایجاد یا پیشرفت OA مرتبط باشند عبارتند از:

• سن: خطر ابتلا به OA با افزایش سن افزایش می یابد. (استئوآرتریت در افراد بالای 50 سال بیشتر ظاهر می‌شود، اما می‌تواند بر افراد جوان‌تر نیز تأثیر بگذارد، به‌ ویژه افرادی که سابقه آسیب مفصلی داشته‌اند و یا دچار نقص ژنتیکی غضروف مفصل و یا ساختار غیر طبیعی مفصل بوده اند.)
• آسیب مفصل: شکستگی استخوان یا غضروف و یا پارگی رباط می تواند منجر به OA شود.
• استفاده مفرط از یک مفصل: استفاده مکرر از یک یا چند مفصل مشخص در یک شغل یا ورزش می تواند منجر به OA شود.
• چاقی: اضافه وزن باعث افزایش فشار روی مفاصل می‌شود، به علاوه سلول‌های چربی باعث تحریک التهاب می‌شوند.
• ناهنجاری های اسکلتی عضلانی: ناهماهنگی ساختارهای استخوانی یا مفصلی می تواند به رشد سریعتر OA کمک کند.
• عضلات ضعیف: اگر عضلات حمایت کافی را از مفصل ارائه نکنند، هم ترازی ضعیف می تواند منجر بهOA شود.
• ژنتیک: افراد دارای سابقه خانوادگی OA، بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به OA هستند.
• سایر موارد: عواملی مانند شغل فرد، سطح فعالیت بدنی، قدرت عضله چهارسر ران، رژیم غذایی و میزان تراکم استخوان در ابتلا به OA نقش دارند.

 

 

• علائم

علائم آرتروز اغلب به آرامی و معمولاً با درگیر کردن یک یا چند مفصل شروع می شوند.  علائم رایج آرتروز عبارتند از:

• درد در مفصل در حین فعالیت، پس از فعالیت طولانی مدت یا در پایان روزکه ممکن است با استراحت بهبود یابد.
• سفتی مفاصل که معمولاً اول صبح یا بعد از استراحت رخ می دهد.
• محدوده حرکتی محدودی که ممکن است پس از شروع حرکت از بین برود.
• صدای کلیک هنگام خم شدن مفصل.
• تورم در اطراف مفصل.
• ضعف عضلانی اطراف مفصل.
• بی ثباتی یا کمانش مفصل (مانند بیرون آمدن زانو).

استئوآرتریت ممکن است قسمت های مختلف بدن را به روش های مختلف تحت تاثیر قرار دهد:

• لگن: درد در ناحیه مفصل ران و کشاله ران یا باسن و گاهی در قسمت داخلی زانو یا ران.
• زانو: هنگام راه رفتن یا حرکت، ممکن است احساس «خراشیدن» زانو داشته باشید. با گذشت زمان، ضعف عضلات و رباط ها می تواند باعث کمانش زانو شود.
• انگشتان: رشد استخوانی (خار) در لبه مفاصل می تواند باعث شود انگشتان متورم، دردناک، حساس و قرمز شوند.
• پا: درد و حساسیت در انگشت شست پا، همراه با تورم احتمالی در مچ پا یا انگشتان پا.

 

 

• پیامدهای بالقوه
• در صورت عدم درمان، با بدتر شدن علائم در طول زمان، انجام فعالیت‌هایی که قبلا می‌توانستید در آن‌ها شرکت کنید، دشوار می‌شوند، مانند بلند شدن از روی زمین، نشستن و برخاستن از روی صندلی، استفاده از راه پله و ...
• تحقیقات نشان می دهد که افراد مبتلا به OA بیشتر از افراد بدون استئوآرتریت خطر زمین خوردن و شکستگی را تجربه می کنند. اگرچه نتایج مطالعات متفاوت است، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که افراد مبتلا به OA ممکن است تا 30 درصد بیشتر زمین بخورند و 20 درصد بیشتر در معرض خطر شکستگی قرار داشته باشند. ابتلا به OA می تواند عملکرد مفاصل را کاهش دهد، ماهیچه ها را ضعیف کند، تعادل کلی را تحت تاثیر قرار دهد و احتمال افتادن را به خصوص در میان افرادی که OA در زانوها یا لگن دارند، افزایش دهد.

 

 

• تشخیص
• سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و تست های آزمایشگاهی به پزشک در تشخیص OA کمک می کنند.

آزمایشات زیر به تشخیص OA کمک می کنند:

• آزمایش خون برای رد سایر علل و تشخیص افتراقی.
• نمونه برداری از مایع مفصلی برای بررسی علل دیگر درد مفاصل، مانند عفونت یا نقرس.
• اشعه ایکس می تواند آسیب مفصل، استخوان یا تغییرات مربوط به آرتروز را نشان دهد.
• ام آر آی یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) به پزشک دید بهتری از غضروف و سایر اجزاء مفصل، می دهد.

 

 

• درمان

هیچ درمان دائمی و قطعی برای OA وجود ندارد، اما داروها، وسایل کمکی و سایر درمان های غیر دارویی، می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. اگر درمان های ذکر شده کمک کننده نباشند و آسیب مفصلی گسترده باشد، ممکن است برخی بیماران تحت عمل جراحی قرار گیرند. هنگام بررسی جهت جراحی، عوامل زیادی از جمله سن، شدت درد، سطح ناتوانی فرد و میزان تداخل آرتریت با سبک زندگی و شغل وی، تعیین می کنند که آیا جراحی گزینه مناسبی است یا خیر. جراحی ممکن است شامل یکی از موارد زیر باشد:

• استئوتومی(Osteotomy): برداشتن یک تکه استخوان با جراحی.
• جراحی تعویض جزئی یا کلی مفصل(Arthroplasty): برداشتن بخشی یا کل مفصل آسیب دیده و جایگزینی آن با یک مفصل جدید ساخته شده از پلاستیک، فلز یا سرامیک.

 

 

• دارودرمانی

داروهای ضد درد و ضد التهاب برای درمان آرتروز در اشکال مختلف قرص، کپسول، شربت، چسب، ژل، پماد، کرم یا فرآورده های تزریقی موجود هستند. همچنین فرآورده های مکمل برای پیشگیری از بروز آرتروز و یا کمک به درمان آن، در بازار دارویی یافت می شوند.

• داروهای مسکن: این داروها به منظور تسکین درد و التهاب ناشی از آرتروز تجویز می شوند و شامل استامینوفن و اُپیوئید ها و همچنین داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن، دیکلوفناک، پیروکسیکام، ناپروکسن و سلکوکسیب می شوند.

 

• ولدیک (Voldic)

قرص های پیوسته رهش "ولدیک" حاوی دیکلوفناک سدیم در دو دوز 50 و 100 mg می باشند و برای کاهش درد، التهاب و تب کاربرد دارند.

میزان مصرف متداول: دستور مصرف را پزشک بر اساس شرایط بیمار تعیین می کند ولی در بزرگسالان (بدون بیماری زمینه ای) جهت درمان استئوآرتریت، به طور معمول 50 الی 150 mg در روز، با معده پر، مصرف می شود.

 

 

• ضد تحریک کننده ها: این محصولات موضعی حاوی ترکیباتی مانند کپسایسین، منتول، کامفر و لیدوکائین هستند که پایانه های عصبی را تحریک می کنند، بنابراین ناحیه دردناک احساس سردی، گرمی یا خارش می کند تا تمرکز از درد واقعی دور شود.

 

• رهامین(Rahamin)

پماد موضعی "رهامین" حاوی ترکیبات گلوکزآمین سولفات، MSM، عصاره پنجه شیطان، عصاره کندر، روغن زیتون، روغن هسته انگور، اسانس گل مغربی، روغن نعناع، کامفر و منتول می باشد. رهامین دارای اثرات کاهش درد و التهاب در اثر بیماری های استئوآرتریت و اختلالات روماتیسمی و یا درد ناشی از ضربه و فشار به استخوان ها، مفاصل و ماهیچه ها و همچنین اثرات آنتی اکسیدانی می باشد.

• میزان مصرف متداول : لایه نازکی از پماد رهامین را 2 الی 3 مرتبه در روز بر روی محل درد مالیده و ماساژ دهید.

 

 

• کورتیکواستروئیدها: داروهای قوی ضد التهابی هستند که معمولاً برای تسکین موقت درد به صورت خوراکی، تزریق عضلانی یا تزریق در مفصل توسط پزشک، تجویز می‌شوند.

 

• سایر موارد مانند پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و جایگزین‌های هیالورونیک اسید گاها برای کمک به کاهش درد و التهاب مفصل در نظر گرفته می شوند.

 

• سایر داروها: برخی مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (مانند دولوکستین) و برخی داروهای متعلق به دسته ضد تشنج ها (مانند پرگابالین و گاباپنتین(سیرنتین)) به کاهش درد و تحریک عصبی کمک خواهند کرد.
• در ادامه به معرفی برخی محصولات دارویی و مکمل موثر در درمان آرتروز خواهیم پرداخت:

 

 

• جوینت میکر(Joint Maker)

قرص روکش دار "جوینت میکر" حاوی ترکیبات گلوکزآمین هیدروکلراید، کندرویتین سولفات، سدیم هیالورونات، عصاره زردچوبه، عصاره کندر و پنجه شیطان می باشد. این فرآورده در حفظ سلامتی و انعطاف پذیری مفاصل، کاهش درد و التهاب مفاصل، استخوان ها و عضلات (ناشی از بیماری هایی مانند استئوآرتریت و یا آسیب وارده به آن ها) و حفظ سلامتی و بازسازی غضروف ها، کاربرد دارد. ترکیب منحصر به فرد این محصول و کاربرد عصاره های گیاهی زردچوبه، کندر و پنجه شیطان، در کنار ترکیبات گلوکزآمین هیدروکلراید و کندرویتین سولفات، موجب هم افزایی و افزایش چشمگیر اثر درمانی محصول شده است.

• میزان مصرف متداول : روزانه 2 قرص، بعد از وعده غذایی مصرف شود.

 

 

• رابونکس(Rabonex)

قرص روکشدار "رابونکس" حاوی کلاژن نوع 2، سدیم هیالورونات و بور می باشد. این فرآورده به بهبود حرکت و انعطاف پذیری مفاصل، ترمیم غضروف مفصلی، حفظ مایع بین مفصلی و حفظ سلامتی استخوان ها و مفاصل کمک خواهد کرد. این محصول با ترکیب ویژه خود، قابل استفاده در افراد مبتلا به دیابت که دچار استئوآرتریت هستند هم می باشد.

• میزان مصرف متداول : روزانه یک عدد قرص، با یا بدون غذا مصرف شود.

 

 

• هیالورا (Hyalura)

کپسول مکمل "هیالورا" حاوی 120 میلی گرم هیالورونیک اسید می باشد. این فرآورده در بهبود درد، خشکی و سلامت مفاصل، حفظ سلامت و تراکم غضروف و جلوگیری از التهاب و حفظ مایع بین مفصلی و همچنین آبرسانی و بهبود سلامت پوست، حفظ مایع اشکی و بهبود خشکی چشم، موثر است.

• میزان مصرف متداول : روزانه 1 کپسول، بعد از وعده غذایی مصرف شود.

 

 

• اوستئودین (Osteodyn)

شربت خوراکی اوستئودین حاوی گلوکزآمین هیدروکلراید، کندرویتین سولفات سدیم و MSM می باشد. این شربت به حفظ سلامت مفاصل، افزایش انعطاف پذیری آن ها و حفظ و بازسازی غضروف در مفاصل کمک خواهد کرد. فرمولاسیون این فرآورده به شکل شربت خوراکی، موجب افزایش سرعت جذب مواد موثره و همچنین راحتی مصرف در افراد مسن و افرادی که دچار مشکلات بلع هستند، شده است.

• میزان مصرف متداول : روزانه یک پیمانه (معادل ml15)، مصرف شود.

 

 

• درمان های غیر دارویی

• ورزش: حرکت بخشی ضروری از طرح درمان OA است. انجام 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط در طول هفته می تواند بسیار مفید باشد.
• کاهش وزن: اضافه وزن به مفاصل تحمل کننده وزن، از جمله لگن، زانو، مچ پا وکمر، نیرو و استرس بیشتری وارد می کند و همچنین سلول های چربی باعث تحریک التهاب می شوند. کاهش وزن اضافی به کاهش درد و کاهش آسیب مفاصل کمک می کند. هر کیلوگرم کاهش وزن، چهار کیلوگرم فشار از روی مفاصل پایین تنه کم می کند.
• فیزیوتراپی و دستگاه های کمکی: فیزیوتراپیست ها، کاردرمانگران و کایروپراکتیک ها می توانند با کمک تمریناتی خاص به کاهش درد، سهولت حرکت و محافظت از مفاصل کمک کنند.
• کنترل قند خون: بسیاری از افراد مبتلا به دیابت و OA هستند. داشتن سطح گلوکز بالا می تواند غضروف را سفت تر و احتمال شکستن آن را افزایش دهد. ابتلا به دیابت باعث التهاب می شود و غضروف را نیز ضعیف می کند.
• محافظت از مفاصل: هنگام انجام فعالیت های بدنی از مفاصل خود در برابر فشار و ضربه محافظت کنید و هنگام ورزش حتماً بدن خود را ابتدا گرم و در پایان سرد کنید.
• حفظ آرامش: از روش هایی برای کاهش یا اجتناب از استرس مانند مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی، ارتباط با دوستان و خانواده و انجام فعالیت های سرگرم کننده استفاده کنید.
• سبک زندگی سالم: تغذیه سالم و متعادل، نکشیدن سیگار و خواب با کیفیت و مناسب، به شما در داشتن بدنی سالم کمک می کنند.

 

 

 

• منابع
• National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases
• Arthritis Foundation. arthritis.org

 

تهیه کننده : دکتر آناهیتا سعیدی

داروساز و مدیکال ادوایزر شرکت داروسازی رها